پزشکی به زبان ساده: بیماری برگشت اسید معده ، ریفلاکس یا GERD

برای همه ما پیش آمده است که در سینه‌ مان، پشت جناغ سینه احساس سوزش کرده باشیم.

دردهایی که در سینه احساس می‌شوند، علل متنوعی دارند، معمولا اگر با این کیفیت احساس سوزش در قفسه سینه کنید، بیماری شما از برگشت اسید معده یا ترشحات صفراوی به داخل مری ناشی شده است.

یکی دو بار احساس این حالت شاید نیاز به پیگیری و کار خاصی نداشته باشد، اما اگر دفعات احساس این نوع درد افزایش یابد و به دو بار در هفته برسد، پزشکان به بیماری شما بیماری ریفلاکس (به معنی برگشت) یا GERD می‌گویند، GERD مخفف بیماری برگشت (اسید) از معده به مری است.

علایم

- احساس سوزش در سینه که گاهی به گلو هم منتشر می‌شود، احساس مزه ترش در دهان.

- درد قفسه سینه

- دشواری در بلعیدن

- سرفه خشک

- گلودرد یا خشن شدن صدا

- برگشت غذا یا مایع ترش

- احساس توده در گلو

پس می‌بینید که برگشت اسید معده ممکن است، تنها علایم گوارشی ایجاد نکند و بیمار حتی علایم تنفسی هم داشته باشد.

تذکر: اگر درد شما همراه با علایمی مثل تنگی نفس یا درد منتشرشونده به آرواره یا دست باشد، هیچگاه خودتان روی خودتان تشخیص نگذارید. شما حتما باید از نظر بیماری قلبی ویزیت بشوید تا مطمئن شوید، بیماری قلبی ندارید.

اگر علایم بیماری GERD را به صورت مرتب تجربه می‌کنید، یا شدت علایم در شما زیاد است، حتما باید ویزیت پزشکی بشوید.

GERD بیشتر در چه کسانی دیده می‌شود؟

- افراد چاق

- آنهایی که فتق هیاتال دارند، یعنی معده‌شان از خلال دیافراگم کمی بیرون زده است

- زنان حامله

- سیگاری‌ها

- آنهایی که کم بزاق ترشح می‌کنند

- آسمی‌ها

- دیابتی‌ها

- آنهایی که تأخیر در خروج محتویات معده دارند

- بیماری بافت همبند مثل اسکلرودرما

- سندرم زولینجر الیسون

عوارض:

ما سؤال اینجاست که آیا GERD جز درد آزاردهنده گاه گاهی مگر مشکلی خاص دیگری هم ایجاد می‌کند؟ اصلا چرا باید ویزیت پزشک بشویم؟ مگر نمی‌شود از داروخانه شربت معده یا رانیتیدن گرفت و خورد و درد را از بین برد؟!

پاسخ من دو چیز است: ۱-باید مطئن شوید که مشکل شما همین GERD است. ۲- بیماری GERD عوارضی دارد که باید جلویش را بگیرید و این عوارض با مصرف گاه‌گاهی دارو قابل تشخیص یا پیشگیری و درمان نیستند.

عوارض بیماری GERD:

- تنگ شدن مری: طبیعی است که بالا آمدن مرتب اسید معده، سطح داخلی مری را می‌سوزاند، این آسیب تدریجا باعث ایجاد بافت جوشگاهی در مری می‌شود که می‌تواند باعث تنگی آن شود.

- ایجاد زخم در مری

- و مهم‌تر از همه ایجاد تغییراتی که مری شما را مستعد بیماری سرطان می‌کنند! این یکی دیگر خیلی جدی است، درد را می‌شود تحمل کرد، اما سرطان مری، در بسیاری اوقات سرطانی بسیار کشنده است.

وقتی اسید بالا می‌آید، باعث می‌شود بافت قسمت تحتانی مری، تغییر کند، به این تغییرات اصطلاحا مری بارت Barrett می‌گویند.

اگر کسی این تغییرات را داشته باشد، باید به صورت دوره‌ای آندوسکوپی شود، تا در صورت بروز بیماری سرطان در مراحل اول درمان شود.

آزمایشاتی که در GERD انجام می‌شوند:

1- عکس اشعه ایکس با ماده حاجب از قسمت فوقانی دستگاه گوارش: در این عکس، به شما یک ماده گچی‌رنگ داده می‌شود تا بخورید، اشعه ایکس از این مایع عبور نمی‌کند، پس هنگام آشامیدن مایع، وقتی عکس اشعه ایکس گرفته شود، پزشک می‌تواند سایه مجاری دستگاه گوارش را ببینید و متوجه شکل و وضعیت مری شود.

۲- آندوسکوپی: با آندوسکوپی، پزشک سطح داخلی مری را می‌بینید، در صورت نیاز او می‌تواند نمونه هم از مری شما بردارد.

۳-آزمایش مری. در این آزمایش  یک لوله باریک از بینی شما عبور داده می‌شود تا به مری برسد، این لوله حسگری دارد که به صورت مرتب میزان اسید مری را به نشانگری که به شانه یا کمر شما آویخته می‌شود، اعلام می‌کند. این طوری پزشک متوجه می‌شود که در طول شبانه‌روز چقدر برگشت اسید معده داشته‌اید و شدت بیماری در شما مشخص می‌شود.

۴- یک آزمایش نسبتا مشابه هم وجود دارد که در آن یک حسگر میزان حرکت مری شما را پایش می‌کند.

بیشتر وقت‌ها آزمایش شماره یک و دو به صورت مکمل با هم انجام می‌شوند.

داروها:

داروهای خنثی کننده اسید معده مثل شربت ALMG

- داروهایی که میزات ترشح اسید را کم کنند: مثل سایمتیدین، رانیتدین، فاموتیدین (بلوک‌کننده‌های گیرنده H2)

داروهای متوقف‌کننده ترشح اسید: داروهای امپرازول، پنتوپرازال یا لنزوپرازول، این داروها مکانیسم قوی‌تری برای توقف ترشح اسید دارند.

تذکر: سرخود دارو مصرف نکنید، مثلا مصرف سرخورد امپرزاول در بیماری که پلاویکس مصرف می‌کند، ممکن است کارایی دارو را کم کند.

جراحی:

جراحی معمولا وقتی توصیه می‌شود که داروها نتوانند علایم را کم کنند یا اینکه در بیماری به دلایلی درمان دارویی طولانی‌مدت صلاح نباشد.

جراحی‌ها به شیوه‌های مختلفی در بیماری GERD  انجام می‌شوند، مثلا به منظور تقویت دهانه تحتانی مری یا دهانه فوقانی معده (عمل‌های جراحی نیسن و Linx)

اما همه چیز در دارو یا احتمالا جراحی خلاصه نمی‌شود، شما می‌توانید با تغییر سبک زندگی، قدم بزرگی برای درمان GERD بردارید.

مثلأ می‌توانید اگر اضافه‌وزن دارید، وزنتان را کم کنید، لباس تنگ نپوشید یا کمربندتان را سفت نبندید، در هر وعده غذایی کمتر بخورید، بعد از هر وعده غذایی بلافاصله نخوابید یا زیر سرتان را در تختخواب کمی بلند کنید و سیگار کشیدن را متوقف کنید.

بعضی از غذاها و داروها محرک برگشت اسید معده هستند: غذاهای چرب، سس گوجه‌فرنگی، الکل، شکلات، سیر، پیاز، نوشیدنی‌های کافئین‌دار. تا جایی که ممکن است باید از اینها پرهیز کنید.

اگر شما دغدغه مبارزه با این بیماری را دارید، به طرح جامع ملی کرشمه بپیوندید...